පස් වැදෑරුම් නෛයය ධර්මයන්
- සංඛාර
- විකාර
- ලක්ඛණ
- ප්‍රඥාප්ති
- නිබ්බාන යන්නකි.
🪷 1. සංඛාර ධර්මය
“සංඛාර” යන්න බුද්ධ වචනයේ පරිභාෂාවෙන් අදහස් වන්නේ “සමූහ කිරීම”, “සම්පිණ්ඩනය”, හෝ “නිර්මාණය” යන අර්ථයන්ය.හේතු ප්‍රත්‍යන්ගෙන් හට ගන්නා සියල්ල සංස්ඛාර නම් වේ.
ලෝකයෙහි යම් දෙයක් පෙනී සිටියත් ඒ සියල්ල සංඛාරයකි.
ඒ අර්ථයෙන්
- ශරීරය සංඛාරයකි (රූප සංඛාර)
- සිත සංඛාරයකි (චේතනාව)
- සතුට, දුක්කම, ආකල්පය, අදහස — මේ සියල්ල මනෝ සංඛාර වේ.
සංඛාර නිසාම අනිත්‍ය බව, දුක්ඛ බව, අනත්ත බව පෙනේ.
බුදුන් වහන්සේ “සබ්බෙ සංඛාරා අනිත්තා” කියා දේශනා කළා.අර්ථය නම් “සියලු සංඛාර අනිත්‍යයයි”.
ඒ කියන්නේ, නිර්මාණය වූ දේ සියල්ල විනාශයට පත්වෙයි.
අපේ ජීවිතයත් සංඛාරයකි. අපේ සතුට, කම්පාව, ප්‍රේමය, තාපය මේ සියල්ලත් මනසින් නිර්මාණය වූ ක්ෂණික සංඛාරයෙකි.
🪷 2. විකාර ධර්මය
“විකාර” යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ සංඛාරයන්හි විකෘති භාවයයි.
අදහස් වන්නේ, “සංඛාර” ලෙස ගොඩනගන දේ මනසට හා පරිසරයට අනුව විකෘති වෙනස්වීම යන්නයි.
උදාහරණයක් ලෙස,
- මනසෙහි අරුතක් හෝ චේතනාවක් මතු වීමත් විකාරයකි.
බුදුන් වහන්සේ විවරණය කළා
“සංඛාරා විකාරා නම ධම්මා” සංඛාරය විකෘති වීම හේතුවෙන් පිරිසිදු නිර්මාණයක් මතු වන්නේ නැත.
විකාර ධර්මය අපේ ජීවිතයේ ද සැබෑවක්.
උදාහරණයක් ලෙස
- යම් පුද්ගලයෙකු කෝපයෙන් ක්‍රියා කරන විට, ඒ මනෝ විකාරයකි.
- යම් විටෙක ආදරයෙන් පිරී යන විට, එයත් විකාරයකි.
එහෙත් බුදුන් වහන්සේ කියන සේ, විකාරයන් තේරුම් ගැනීමෙන් සමාධි හා ප්‍රඥාව වැඩිවෙයි.
ඒ මඟින් විකාර නොව, නිවන් දැක්මට මඟ හැරෙයි.
🪷 3. ලක්ඛණ ධර්මය
“ලක්ඛණ” යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ “ලක්ෂණ” හෝ “විශේෂ ලකුණු” යන්නයි.
එනම්, ධර්මයක අර්ථය තේරුම් ගැනීමට හඳුනාගන්නා විශේෂ ලක්ෂණය.
බුද්ධ දර්ශනයේ තුන් ලක්ඛණ පවතී:
-
අනිත්‍ය ලක්ඛණය — සියල්ල විනාශවන්නාහ.
-
දුක්ඛ ලක්ඛණය — නිර්මාණය වූ සියල්ල දුක් බව දරයි.
-
අනත්ත ලක්ඛණය — “මම” කියා යමක් නැත.
ලක්ඛණ ධර්මය මනාව තේරුම් ගන්නා විට, මනස නිවන් මාර්ගයට හැරෙයි.
ලෝකය තුළ යමක් පෙනුනත්, එය ලක්ඛණය විදිහට දකින්න පුළුවන් නම්, ඒක “සත්‍ය දෘෂ්ටිය” වේ.
උදාහරණයකට :
ඇඳුමක්, මනෝභාවයක්, හෝ ආදරය පවා තාවකාලිකය. එය අනිත්‍ය ලක්ඛණයයි.
එය අහිමි වූ විට දුක් වේ. එය දුක්ඛ ලක්ඛණයයි.
අවසන් වශයෙන්, “මට” කියන මමකමක් නැත. අනත්ත ලක්ඛණයයි.
මෙම තුන් ලක්ඛණය හැඳින්වීමෙන් ලක්ඛණ ධර්මය සම්පූර්ණ වේ.
🪷 4. ප්‍රඥාප්ති ධර්මය
“ප්‍රඥාප්ති” යන්න බුද්ධ දහමේ තවත් ගැඹුරු නාමයකි. එය “නමට අයත් පරිච්ඡේදයක්” ලෙස ද හැඳින්වේ.
ප්‍රඥාප්ති යනු:
“අනත්‍ය, අනිත්‍ය ලෝකය තුළ මනස විසින් අරුතක් ගොඩනගා ගැනීම” යන්නයි.
උදාහරණයක් ලෙස,
“මනුෂ්‍යයෙක්” කියන වචනය මනාව තේරුම් ගන්නා විට, අපි දකින්නේ රූපය, නාමය, සිත, සන්ඛාරය යන සංස්කෘතික කොටස් එකතුවක් පමණි.
එහෙත් අපි ඒ එකතුවට නමක් දෙන්නෙමු “මම” හෝ “ඔහු”.
ඒ නමද ප්‍රඥාප්තික එකතුවක් පමණි.
ලෝකයෙහි ඇති නාම රූප සම්බන්ධතා සියල්ල ප්‍රඥාප්ති ධර්මයන්ගේ ප්‍රතිඵලයකි.
ඒ නිසා, ලෝකයෙහි “සත්‍ය” යනුවෙන් අපි දකින දේ බොහෝ විට පරමාර්ථ නොව, ප්‍රඥාප්ති මනෝ නිර්මාණයකි.
🪷 5. නිබ්බාන ධර්මය
අවසන් සහ උත්තම නෛයය ධර්මය වන්නේ නිබ්බාන ධර්මයයි.
ඒ කියන්නේ, සංඛාර, විකාර, ලක්ඛණ, ප්‍රඥාප්ති යන පරම්පරා සියල්ලෙන් මිදුණු, පරිපූර්ණ නිවන් තත්ත්වයයි.
නිබ්බාන යනු “නිවා යන බව” හෝ “නිමාව” යන්නයි.
තණ්හා, ද්වේෂ, මෝහ යන අග්නිය නිවා යන තත්ත්වය එය නිබ්බාන වේ.
නිබ්බාන ධර්මය අනුව,
- කිසිඳු සංඛාරයක් නැත,
- කිසිඳු විකාරයක් නැත,
- ලක්ඛණ නොපෙනේ,
- ප්‍රඥාප්ති නොමැත.
එය පිරිසිදු “ධර්ම තත්ත්වය” පමණි.
නිබ්බාන තේරුම් ගන්නා විට, එය අඳුරු හෝ නැතැයි නොවෙයි; එය සිතේ නිවන් තත්ත්වයකි.
තව දුරටත් අති පූජනීය නා උයනේ අරිය ධම්ම ස්වාමීන් වහන්සේ දේශනාවට ශ්‍රවනය කිරීමෙන් "පංචවිධ නෙයිය ධර්මය" අවභෝධ කර ගත හැකිය.
No comments:
Post a Comment